Leven om leven

Soera 2:178-179

Kent u het spreekwoord "oog om oog, tand om tand"? Wel, de koranschrijver kende het blijkbaar ook:

178. O jullie die geloven! Vergelding is jullie voorgeschreven in het geval van een moord: de vrije voor de vrije, de slaaf voor de slaaf en de vrouw voor de vrouw...

Kijk, het spreekwoord "oog om oog..." (Exodus 21:24) heeft iets redelijks: wie iemand anders mishandelt moet daarvoor op een passende manier worden gestraft. Volgens dit schema staat er dan ook doodstraf op moord. Maar wat moeten we aan met de variatie van de koranschrijver? Als bijvoorbeeld een vrouw een man vermoordt, moet er dan nog een man dood? Dit slaat nergens op!

Maar ondertussen wordt er wel degelijk iets gezegd, namelijk dat er een verschil is in de waarde van het leven van een vrije man, van een slaaf en van een vrouw. Dat is geen uitglijder van de schrijver, we zullen dit in de Koran vaker tegenkomen.

Vers 178 gaat verder op een manier die niet erg duidelijk is, maar uit de verschillende Engelse vertalingen leid ik af dat er ongeveer dit moet staan:

178. (...) Maar als de broer van de vermoorde wat toegeeflijk blijkt, willig een redelijke eis dan in en betaal hem ruimhartig een schadevergoeding. Dit is een concessie en een genadegift van jullie Heer. Wie hierna nog doorgaat wacht een pijnlijke bestraffing.

Dit is zeker een concessie, en wat voor één! Een moord kan hier dus worden geschikt met het betalen van een schadevergoeding, te voldoen aan de broer van de vermoorde, zonder tussenkomst van een rechter zo te zien. En wat nou als de dode geen broer had? Hoeft er dan ook niet te worden betaald, of is de doodstraf dan niet meer te ontlopen? Dit is zó ongerijmd dat het haast niet anders kan dan dat deze uitzondering een vorm van gelegenheidswetgeving was. Het zou me vervolgens ook niet verbazen als er een of andere traditie was die verklaart hoe deze vork in de steel zit.

Maar intussen staat het toch maar mooi in de Koran, en er is weinig fantasie voor nodig om te bedenken dat dit gunstig kan uitpakken voor rijke moordenaars, en trouwens ook voor broers van moordslachtoffers. De één zijn dood is de ander zijn brood...

De conclusie van de koranschrijver is:

179. In (de wet van) de vergelding is er leven voor jullie, o mannen met verstand, dat jullie op jezelf zullen passen.

Wie dit, gezien het voorgaande, begrijpt, mag het zeggen.