dinsdag 20 december 2011

Op de knieën voor de tuin

Soera 3:14-17

Het volgende stukje van vier verzen gaat over aan de ene kant de genoegens van dit leven, aan de andere kant de genoegens die Allah zou bieden in het hiernamaals.
14. Het lijkt mensen goed liefde te hebben tot verlangen naar vrouwen, kinderen, stapels goud, raspaarden, vee en land; dat is wat het leven van deze wereld te bieden heeft. Maar bij Allah is het goede (levens)doel.
15. Zeg: zal ik je vertellen wat beter is dan deze? Voor hen die vrezen voor hun heer zijn tuinen met daaronder rivieren, om daarin voor eeuwig te verblijven, en reine partners, en genot van Allah; (...)
Beloftes zoals in vers 15 kunnen we ook vinden in soera 2:25, 3:136, 3:195, 3:198, 4:13, 4:57 enzovoorts, steeds in ongeveer dezelfde bewoordingen. En wat moet iemand ervoor doen om in het hiernamaals van Allah met goddelijke genoegens door het gras te mogen rollebollen? Hij (misschien ook zij) moet in elk geval een echte moslim zijn, afwachten, betalen en vroeg uit de veren voor het dagelijkse gebed:
15 (...) en Allah ziet zijn dienaren.
16. Zij die zeggen: onze heer, wij geloven, vergeef ons onze zonden, en red ons van de kwelling van het vuur!
17. En de geduldigen, en de waarachtigen, en de gehoorzamen, en de vrijgevigen, en zij die op de vroege morgen om vergeving bidden.
Belangrijk is kennelijk het bidden om vergeving, want we vinden dat in vers 16 en aan het eind van vers 17 nog een keer. Maar is dat bidden om vergeving nou zo'n goede daad? Zou het niet beter zijn om zó te leven dat dat bidden om vergeving niet nodig is?

Op het eerste gezicht zijn kwalificaties zoals "geduldig", "waarachtig", "gehoorzaam" en "vrijgevig" wel positief, maar er is ook wel wat op af te dingen. Betekent "gehoorzaam" bijvoorbeeld gehoorzaamheid aan de Koran, dan belooft dat niet veel goeds. "Vrijgevigheid" is op zichzelf een mooie karaktertrek, maar als alleen de moskee daar beter van wordt (zoals volgt uit soera 2:273)... En dan "geduldig" - geduld is wel goed, maar soms is actie beter. En tenslotte "waarachtig": was dat nou maar van toepassing op de Koran zelf!

Wat hier ontbreekt - en eigenlijk in heel de koran - is de essentie van zowel het Jodendom als het christendom: God liefhebben en je naaste als jezelf.


maandag 19 december 2011

Leger met Allah

Soera 3:13

In de vorige verzen konden we lezen dat "ongelovigen" overwonnen zullen worden. Wij vermoedden dat hier militair overwonnen werd bedoeld, en warempel, het volgende vers sluit daar naadloos op aan.
13. Zeker, er was al een teken voor jullie in de twee legers die elkaar troffen. Eén leger streed op de weg van Allah, het andere was ongelovig, waarvan ze er tweemaal meer zagen als hun eigen aantal, volgens hun ogen. En Allah versterkt met zijn hulp wie hij wil; zeker, daarin is een les voor hen die ogen hebben.
Dus, als het op oorlogen aankomt hebben moslims bij Allah een streepje vóór. Maakt het nog wat uit wat hun leger te zoeken heeft in het land waar het de wapens opneemt? Welnee, zolang de tegenstanders maar "ongelovigen" zijn. De militaire expansie die de islam groot maakte, bewijst hoe de vroege moslims teksten zoals deze lazen: als een steun in de rug voor gewapend je gelijk halen.

zondag 18 december 2011

Farao, de Jood

Soera 3:8-12
8. Onze heer, laat ons hart niet afwijken na uw gift aan ons, en geef ons van uw barmhartigheid; u, u bent de gever.
9. Heer, u verzamelt de mensen op een dag, zonder twijfel; zeker, u zal uw beloften niet breken.
10. Zeker, zij die ontkennen, hun geld zal hen niet baten, noch zullen hun kinderen voor Allah iets betekenen; zij zullen brandstof zijn voor het vuur.
11. Zoals die van Feroen en zijn voorgangers (...) 
Slavernij in Egypte - niet alleen
de nakomelingen van Jacob
kregen ermee te maken...
Feroen (Firon) is de titel van de heerser van Egypte, Farao, waarover het Bijbelboek Exodus het een en ander vertelt. De Koranschrijver veronderstelt dit bekend, en hij trekt in één keer de lijn door naar zijn theologische tegenstanders. Maar die vergelijking gaat aan alle kanten mank: de "ongelovigen" in de tijd van Mohammed hielden de moslims niet gevangen, zij verhinderden de mohammedanen zelfs niet om naar een ander land te gaan en zij dwongen ze al helemaal niet tot slavenarbeid. Integendeel: de moslims namen de vrouwen van de niet-moslims gevangen, joegen anderen het land uit en, inderdaad, maakten tallozen uit de overwonnen volken tot slaven.

Wie de claims van de Koran serieus onderzoekt, ontdekt dat de overeenkomsten tussen de Koranverhalen en de Bijbelverhalen zeer oppervlakkig zijn. De namen lijken wat op elkaar, de gebeurtenissen ook een beetje, maar in wezen zijn het heel andere verhalen die er alleen toe dienen om moslims de "juiste" houding jegens de "ongelovigen" mee te geven.
11. (...) en hun voorgangers. Zij verwierpen onze openbaringen, dus Allah rekende met hen af vanwege hun zonden; en Allah is streng in het straffen.
12. Zeg tegen hen die ontkennen: "Jullie zullen worden overwonnen en verzameld in de hel, een slechte rustplaats".
De ongelovigen moeten dus dubbel oppassen: niet alleen zullen ze naar de hel gaan, maar daarvóór zullen ze ook nog worden overwonnen. Drie keer raden door wie.

De juiste interpretatie

Soera 3:7
7. Hij is het die aan jullie het boek heeft geopenbaard. (Sommige van) de tekenen (daarin) zijn beslissend, de basis van het boek; andere zijn vergelijkingen. Zij van wie het hart afwijkt en het deel volgen dat allegorisch is: zij zijn uit op onenigheid door (hun) interpretatie. Maar alleen Allah weet de (juiste) interpretatie, en de ingewijden en wetenschappers zeggen: wij geloven erin, het is allemaal van onze heer; alleen mannen van begrip zien dit in.
Een fraai staaltje van een cirkelredenering. Hoe kom je erachter wat allegorisch is en wat niet? Vraag het aan mannen die er verstand van hebben. Die zijn te herkennen aan het feit dat ze het weten. En hoe weet je of zij het goed zien? Nou, omdat zij het oneens zijn met mensen die ernaast zitten.

De koranschrijver geeft ons eigenlijk geen houvast. De mannen die gelijk krijgen zijn de mannen zijn die gelijk hebben. Wie aan de goede kant wil staan moet zeggen dat hij het hele boek gelooft (wat dat dan ook mag betekenen) en meegaan met de hoofdstroom.

Is het anno nu nog mogelijk delen van de Koran anders te interpreteren, zoals in deze blog? Voor moslims niet. Wie dat doet is namelijk een onruststoker, leek en/of stommeling. De Koran zegt 't.

Dag Mendel

Soera 3:5-6
5. Zeker, voor Allah is niets verborgen op aarde of in de hemel.
6. Hij is het die jullie vormt in de baarmoeders zoals hij wil; er is geen god zoals hij, machtig, wijs.
Het thema van vers 6 lijkt op wat we in de Tenach ook wel eens tegenkomen. Bijvoorbeeld in het boek van de profeet Jesaja:
Jes. 44:24. Zo zegt de HEERE, uw Verlosser, Uw Formeerder van de moederschoot af: (...)
Of, nog iets dichterlijker uiteraard, in een Psalm:
Ps. 139:13. Want Ú hebt mijn nieren geschapen, mij in de schoot van mijn moeder geweven.
En het lijkt misschien een beetje flauw om daarover te vallen, maar in de Koran staat iets wat in de Tenach niet staat, namelijk: "zoals hij wil". Die willekeurigheid is er niet. Blonde ouders krijgen geen kinderen met zwart haar. Maar het thema: "Allah doet wat hij wil" past wel goed bij de rest van de Koran.

zaterdag 17 december 2011

Wie is de ketter?

Soera 3:1-4

Soera 3 begint met hetzelfde drieletterige woord als soera 2, alm, waarvan niemand de betekenis schijnt te kennen. Maar als het in lopende tekst voorkomt betekent het zoiets als "is het niet zo?" Ook het volgende vers is bekende koek:
2. Allah - er is geen god als hij, de eeuwige, de levende.
Maar dan wordt het interessant:
3. Hij heeft jullie het boek met waarheid geopenbaard, bevestigend wat voorhanden was, en openbaarde de Toera en de Angyl...
De woorden Toera en Angyl worden meestal vertaald en geschreven als Thora en Evangelie. Wij denken wel te weten wat de schrijver daarmee bedoelt. Maar wat bedoelt hij met "het boek"?! Het zou raar zijn als hij het boek zou bedoelen dat hij net aan het schrijven is, zoals moslims geloven. Maar wat anders?
4. ... vroeger, als gids voor mensen, en openbaarde het Criterium.
Dat Criterium (al-furqan, al-foerkan) kwamen we al eerder tegen. Daar lijkt het erop dat de schrijver de Tien Geboden bedoelt, waarvan de koranschrijver dus schijnt te denken dat dat een apart boek is of zo.
4. (...) Zeker, zij die de tekenen van Allah ontkennen, voor hen is er een zware bestraffing, en Allah is machtig in het wreken.
"Zij die de tekenen ontkennen" wordt meestal vertaald als "zij die niet geloven in de tekenen". Maar dat staat er niet. De groep waar de schrijver op doelt krijgt het verwijt dat zij iets doen met de tekenen: ze verdonkeremanen, onder het tapijt vegen, loochenen. Elders in de Koran konden we al lezen hoe ze dat zogenaamd zouden doen, namelijk door hun eigen boeken (de Bijbel) te vervalsen zodat ze de Koran tegenspreken. Dat is natuurlijk niet serieus te nemen, maar moslims doen dat in groten getale juist wel. En dat komt doordat de Koran iedereen bedreigt die de islamitische leer in twijfel trekt. Maar zolang de sharia hier niet geldt hebben we daar geen last van.

woensdag 7 december 2011

Help met klappen

Soera 2:286

Nog één vers en dan hebben we soera 2 uit. Wordt dat de klap op de vuurpijl?
286. Allah legt geen enkele ziel een plicht op dan naar vermogen. (De ziel) zal krijgen wat hij verdient en dragen wat hij heeft misdaan. Onze heer! Straf ons niet als we iets vergeten of ons vergissen. Onze heer! Leg ons geen last op zoals u onze voorgangers oplegde. Onze heer! Leg ons niet op waarvoor we de kracht missen om het te dragen. En vergeef ons en gun ons bescherming en geef ons genade...
Eén merkwaardige passage wil ik toch nog even uitlichten: eerst staat er dat Allah geen enkele ziel (inclusief niet-moslims?) een zwaardere last oplegt dan hij kan dragen, maar dan smeekt de koranschrijver of Allah aan hem en de zijnen geen last zal opleggen zoals de voorgangers (de joden?) kregen. Werden de joden dan wel boven vermogen belast, of willen de moslims het gewoon een stuk makkelijker hebben? Het eerste lijkt in strijd met het begin van het vers, het tweede is in strijd met wat erop volgt, want als je eerst vraagt om minder dan maximale belasting, waarom zou je dan vervolgens vragen om hooguit maximale belasting? Nou goed, de allerlaatste regel dan:
286. (...) U bent onze beschermer, dus help ons tegen het ongelovige volk.
Nou, maar dat is me vroom! Inderdaad een klap op de vuurpijl, sterker, een klap voor de wereld.

Alle profeten gelijk, maar sommigen...

Soera 2:285
285. De boodschapper gelooft in wat hem van zijn heer is geopenbaard, en de gelovigen geloven geloven allemaal in Allah en zijn engelen en in de geschriften en in de boodschappers. Wij maken geen onderscheid tussen één van de boodschappers: zij zeiden: wij horen en gehoorzamen! Uw vergeving! En naar u leidt de weg uiteindelijk.
De uitspraak "wij maken geen onderscheid tussen boodschappers" klinkt heel vroom, maar hiermee zette de schrijver zich af tegen de christenen die immers Jezus boven de profeten stelden. Moslims hebben Jezus tot een profeet gedegradeerd, maar in plaats daarvan stellen ze hun Mohammed boven iedereen.

dinsdag 6 december 2011

Aan de goden overgeleverd

Soera 2:284

Nog drie verzen tot het einde van dit hoofdstuk.
284. Wat er ook in de hemelen is en wat er ook op de aarde is, het is van Allah. En of je uitspreekt wat je in gedachten hebt of dat je het voor je houdt, Allah zal je overeenkomstig ter verantwoording roepen. Dan zal hij vergeven wie hij wil, en straffen wie hij wil; en Allah heeft macht over alles.
Ik kan me niet voorstellen dat een vrome moslim vrolijk wordt van zo'n vers. Allah is nergens aan gebonden, hij doet gewoon hij zin in heeft. Je eeuwig lot zal maar van zo'n god afhangen...

Makkelijk lenen op reis

Soera 2:283

Dit vers sluit aan op het vorige, dat ging over contracten en getuigen bij het aangaan van een lening (en bij minder indrukwekkende zaken zoals ruilhandel). Vers 283 voegt daar enkele interessante uitzonderingsbepalingen aan toe.
283. En als je op reis bent en geen schrijver vindt, dan maar een onderpand genomen; maar als iemand van jullie een ander (het onderpand toe-) vertrouwt, dan moet die ander het hem toevertrouwde (t.z.t.) teruggeven, laat hij Allah vrezen. Verberg het bewijs niet; wie dat doet heeft een zondig hart, en Allah weet wat je doet.
Het is dus toegestaan in plaats van een geschreven contract een onderpand uit te wisselen, en dat onderpand mag ook weer aan een ander in bewaring worden gegeven. Hier is echter geen sprake van getuigen, dus wat er in het geval van een conflict moet gebeuren om de waarheid boven tafel te krijgen is onduidelijk. Dat het onderpand kan worden doorgegeven aan een ander maakt de kans op ongelukken alleen nog maar groter. Waarom is de koranschrijver hier zo makkelijk en in het vorige vers juist niet?

maandag 5 december 2011

Trouw met een lening

Soera 2:282

Dit langste vers van Soera 2 gaat over de formaliteiten rond de lening van een moslim aan een andere moslim. De nadruk op de aanwezigheid van getuigen bij die overeenkomst is iets waar Johannes van Damascus zich in de 8e eeuw al over verbaasde. Maar goed, hier komt het.
282. O jullie die geloven! Als jullie met elkaar afspreken om een schuld voor een vaste tijd aan te gaan ...
Hier onderbreken we het verhaal even: in de voorafgaande verzen, die gaan over het lenen door een moslim van een niet-moslim, is de termijn rekbaar en uiteindelijke terugbetaling bovendien onzeker en eigenlijk ongewenst. Maar hier, tussen twee moslims, worden de zaken béter geregeld. We gaan verder.
282. (...) leg het dan vast op schrift. Laat een schrijver het tussen jullie vastleggen, in eerlijkheid, en de schrijver moet niet weigeren te schrijven zoals Allah het hem heeft geleerd, zo moet hij schrijven. En laat de schuldenaar dicteren, en hij moet Allah, zijn heer, vrezen, en er niet iets van weglaten. Maar als de schuldenaar handelingsonbekwaam is, of zwak, of niet zelf kan dicteren, laat zijn voogd dan in eerlijkheid dicteren...
Op zichzelf lijkt dit allemaal zo gek nog niet. Het wijkt wel iets af van wat wij zouden doen bij een notaris, want die stelt zelf (standaard-) contracten op. Vreemd is ook dat de schuldeiser hier helemaal geen rol lijkt te spelen. Wordt zijn instemming ook nog gevraagd, of moet de schrijver de schuldenaar op zijn blauwe ogen geloven? En het wordt nog iets vreemder. Bij het opstellen van het contract moeten namelijk ook nog getuigen aanwezig zijn. In Nederland doen we dat alleen bij het sluiten van een huwelijk.
282. (...) En roep uit jullie midden twee mannen als getuigen op, en als er geen twee mannen zijn, dan een man en twee vrouwen van onder hen die je als getuigen kiest, zodat als één van de twee dwaalt, de ander van de twee de ene kan helpen herinneren...
Deze passage is berucht omdat de schrijver hier suggereert dat een vrouw als getuige de helft van een man waard is, vanwege haar vergeetachtigheid. Uit onderzoek (hier) blijkt dat dat tenminste bij oudere mannen en vrouwen juist andersom is, maar bij zwangere vrouwen schijnt vergeetachtigheid inderdaad wat vaker voor te komen. Interessant, maar we moeten toch concluderen dat hier sprake is van discriminatie van vrouwen. Want zelfs vrouwen die daar last van hebben zijn niet permanent zwanger.
282. (...) En de getuigen moeten niet weigeren wanneer ze worden opgeroepen, en heb geen tegenzin om te schrijven, klein of groot, met de vervaldatum. Dit is juister in de ogen van Allah en verzekert van grotere nauwkeurigheid in het getuigen, en de beste benadering zodat er geen twijfel ontstaat, behalve als het koopwaar op voorraad betreft die jullie onder elkaar van hand tot hand laten gaan, dan zijn jullie niet schuldig als er niets wordt opgeschreven; en zorg voor getuigen bij ruilhandel met elkaar, en laat de schrijver noch de getuige iets overkomen; als je dat toch doet dan is dat jouw overtreding, en vrees Allah, Allah onderwijst je, en Allah weet alle dingen.
Een stortvloed van woorden, met naar mijn smaak een groot aantal open deuren. Natuurlijk ruim je notarissen en getuigen niet uit de weg. En uiteraard is een contract nuttig om onenigheid achteraf te voorkomen. Nogal wiedes dat je niet bij elke aankoop door de notaris een contract laat opstellen (een kassabon is goed genoeg).  Maar is het nou nodig bij zoiets overzichtelijks als ruilhandel getuigen in te schakelen? Mijn hemel, wat een gedoe. Je krijgt met dit soort verzen de indruk dat de moslimwereld wordt bevolkt door onbetrouwbare sujetten die voortdurend in de gaten gehouden moeten worden omdat ze de kluit anders beduvelen.